کد مطلب:93712 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:344

بسم الله الرحمن الرحیم

نقش اخلاق در زندگی انسانها

نمی دانم چرا هنگامی كه سخن از «اخلاق» به میان می آید بسیاری از مردم، حتی بعضی از اهل فضل و دانش، آن را یك امر مستحبی، و در حاشیه زندگی، می دانند، در حالی كه غالب مشكلات فردی و اجتماعی كه با آن دست به گریبان هستیم، دقیقا و مسلما ناشی از ضعفهای اخلاقی ما است، مشكلات و گرفتاریها و بن بستهای جهانی نیز درست از فقر اخلاقی جامعه ها و مخصوصا سران بسیاری از كشورهای جهان سرچشمه می گیرد، و این سخن تحلیلهای روشنی دارد كه شرح آن از حوصله این مقدمه كوتاه خارج است.

آری اخلاق سرمایه اصلی اقوام و ملتها است.

اخلاق كلید حل مشكلات مهم اجتماعی است.

اخلاق خمیر مایه تمدن و ستون فقرات یك زندگی اجتماعی سالم است و اخلاق بهترین وسیله انسان در سیر الهی است، به همین دلیل تا مسائل اخلاقی در جوامع انسانی حل نشود هیچ مساله ای حل نخواهد شد.

و باز به همین دلیل «تهذیب نفوس» و «تزكیه قلوب» و «تكمیل مكارم اخلاق » به عنوان یكی از اهداف اصلی بعثت پیامبر بزرگ اسلام (ص) در كتاب آسمانی ما قرآن و روایات اسلامی شمرده شده است، و پیشوایان اسلام و بزرگان

[صفحه 8]

دین قسمت عمده عمر پر بركت خود را وقف این كار كردند.

در همین راستا توفیق الهی شامل حال نگارنده شده كه چند سال متوالی «ماه مبارك رمضان» درس اخلاقی از دیدگاه نهج البلاغه علی (ع) یا به تعبیر دیگر درس نهج البلاغه ای در زمینه اخلاق و تقوی، در حوزه علمیه قم برای طلاب و فضلای محترم داشته باشیم، شاید وسیله ای برای اصلاح اخلاق «خویش» و «آنها كه خود را نیازمند به این امر مهم می بینند» فراهم سازم.

این درسها كه از «سیمای جمهوری اسلامی» نیز مرتبا پخش می شد بحمدالله اثر عمیقی داشت، و جمعی از رهروان راه حق را در این مسیر به حركت در آورد، و گروهی اصرار داشتند كه جمع آوری شود و به صورت كتابی درآید تا فائده آن بیشتر گردد.

توفیق این كار شامل حال فاضل محترم «حجه الاسلام آقای اكبر خادمی اصفهانی دامت تاییداته» شد كه مرتبا در درسها شركت داشته و مطالب را با دقت جمع آوری می كرد.

نامبرده به این نیز بسنده نكرد بلكه با ذوق و سلیقه ویژه خود و مطالعاتی كه در كتب اخلاقی بزرگان پیشین داشت مطالب قابل ملاحظه ای بر آن افزود و به صورت پر بارتری درآمد.

اینجانب به مقداری كه وقت اجازه می داد قسمتهائی از این مجموعه را مطالعه كردم و از زحماتی كه برای اینكار مهم كشیده بود، خوشوقت و متشكر شدم، و با نشر آن موافقت نمودم.

در اینجا چند نكته را قابل ذكر می دانم:

1- مجموعه حاضر كه در دو جلد تهیه شده و هم اكنون جلد اول آن انتشار می یابد شرح و تفسیری است بر خطبه همام یا خطبه متقین (خطبه شماره 193 نهج البلاغه) كه جامعترین خطب نهج البلاغه در زمینه اخلاق و تقوی است،

[صفحه 9]

و دقت در آن می تواند بزرگترین مددكار ما در «سیر و سلوك الی الله» و «تهذیب نفس» باشد.

2- جالب اینكه در این خطبه شریفه یكصد و ده صفت از صفات برجسته پرهیزگاران ( مطابق نام علی (ع) به حروف ابجد) است كه تجسمی برای این صفات بود، صفاتی كه هر یك از دیگری مهمتر و سازنده تر است، و هر یك از این صفات یكصد و ده گانه به طور تفصیل در این كتاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته (27 صفت در جلد اول، و 83 صفت در جلد دوم).

3- یقین داشته باشید هر كس بتواند این اوصاف را در خود زنده كند و به آن متخلق گردد، نور ایمان و حقیقت بر قلب او تابنده خواهد شد، و از این سرچشمه نور و هدایت امیرمومنان (ع) روح و دل او روشن خواهد گشت، و شخصیتی تازه همراه با آرامش و روحانیتی بی نظیر در وجود خود احساس خواهد كرد.

لذا مطالعه دقیق این خطبه نورانی را در زمینه «صفات متقین» كه آئینه تمام نمای اخلاق اسلامی است به همه خوانندگان گرامی و پویندگان راه تهذیب نفس مخصوصا جوانان عزیز توصیه می كنم، و موفقیت آنها را در به كار بستن اندرزهای مولای متقیان علی (ع) از خدا خواهانم.

و نیز صمیمانه از آنها می خواهم كه دعا كنند «نگارنده» را نیز توفیق الهی یار و مددكار شود تا این راه پر افتخار را همراه شما بپوید.

والله ولی التوفیق

قم- حوزه علمیه

ناصر مكارم شیرازی

آبانماه 1370

[صفحه 10]

صفحه 8، 9، 10.